thomasleys

Thomas Leys · @thomasleys

21st Feb 2014 from TwitLonger

@vuurdistel De uitgebreide uitleg over de zogezegde 'wanverhouding'. Het klopt inderdaad dat de Vlaamse partijen gemiddeld meer stemmen per zetel hebben behaald dan de Franstalige partijen. Dit betekent echter geenszins dat Vlaanderen vertegenwoordigd is door minder zetels dan hetgeen waar men recht op heeft. Het verschillende gemiddelde heeft immers alles te maken met het principe dat in ons land de zetels per kieskring worden verdeeld op basis van de bevolkingscijfers en niet op basis van de kiesgerechtigden of uitgebrachte stemmen. Ook minderjarigen, niet-Belgen die hier wettelijk verblijven, personen die tijdelijk of permanent zijn uitgesloten van het kiesrecht,… worden dus meegeteld. Deze niet-kiezers zijn talrijker in provincies als Luik, Henegouwen of Brussel dan in de meeste Vlaamse provincies. Er zijn twee belangrijke redenen om uit te gaan van de bevolkingscijfers:

1. Vooreerst is er een principiële reden: in een vertegenwoordigende democratie weerspiegelt het parlement de gehele samenstelling van de bevolking en niet enkel van de kiezers. Minderjarigen, personen die onze nationaliteit niet bezitten, personen die wegens ouderdom of ziekte hun stem niet kunnen uitbrengen, gedetineerden,... stemmen niet, maar zijn wel onderworpen aan onze wetten en regels. Zij moeten dus wel mee in rekening worden genomen om te bepalen hoeveel zetels er aan iedere kieskring toekomen. Hoe hoger het percentage 'niet-kiezers' in iedere kieskring, hoe lager het aantal stemmen dat nodig is om een zetel te bekomen.

2. Daarnaast is er een praktische reden: enkel het bevolkingscijfer kan vooraf gebruikt om te bepalen hoeveel zetels er in iedere kieskring te verdelen zijn. Indien het aantal uitgebrachte stemmen de verdeelsleutel zou zijn, zou de opkomst, het aantal geregistreerde Belgische kiezers uit het buitenland,... pas op de verkiezingsdag kunnen bepalen op hoeveel zetels iedere provincie of kieskring recht heeft. Het kan dan zijn dat bijvoorbeeld de provincie Limburg een zetel verliest, hoewel de bevolking stabiel is gebleven. Een Limburgse kiezer zou in dit voorbeeld dan gediscrimineerd worden: hij of zij wordt dan minder uitgebreid vertegenwoordigd in het parlement door omstandigheden buiten zijn/haar wil.

Dit principe -- een verdeling op basis van bevolkingscijfer en niet op basis van de uitgebrachte stemmen -- geldt in zowat alle landen waar de zetels over de diverse gebieden moeten worden verdeeld. Dit is bijvoorbeeld zo in Nederland, Duitsland, Zwitserland, de Verenigde Staten, Spanje, Canada,... In federale landen wordt het als erg belangrijk gezien dat ieder gebied in het parlement vertegenwoordigd is overeenkomstig de gehele bevolkingscijfers, en niet enkel op basis van de uitgebrachte stemmen. In Wallonië wonen bijvoorbeeld 3.546.329 mensen. De totale Belgische bevolking is 11.035.948. Dat is dus 32,13 %. Op 150 kamerzetels is dat 48 zetels (48,20 om precies te zijn). Dat is exact het aantal zetels die de Waalse provincies vandaag vertegenwoordigen: 5 in Waals-Brabant, 6 in Namen, 4 in Luxemburg, 15 in Luik en 18 in Henegouwen. Er is dus geen oververtegenwoordiging.

Bovendien moet er ook rekening worden gehouden met het feit dat in ons kiessysteem-D’Hondt voor de zetelverdeling de kleine partijen meer stemmen moeten halen om een eerste zetel te behalen. In Franstalig België zijn er minder partijen en ook geen kleine partijen met zetels. De Waalse kieskringen zijn ook kleiner dan de Vlaamse kieskringen, waardoor de feitelijke kiesdrempel vaak hoger is dan 5%. Daarenboven zijn er in Franstalig België wel meer partijen die een resultaat onder de kiesdrempel halen. Dat zorgt ook voor verloren stemmen, waardoor er in Franstalig België opnieuw minder stemmen per zetel nodig zijn in de uiteindelijke zetelverdeling. In Vlaanderen zijn de kieskringen groter waardoor er minder ‘verloren stemmen’ zijn. In Franstalig België wordt trouwens meer blanco, ongeldig of zelfs helemaal niet gestemd dan in Vlaanderen. Bij de senaatsverkiezingen uit 2010 bracht in het Vlaams Gewest 86% van de ingeschreven kiezers een geldige stem uit. In het Waals Gewest was dat maar 80%.

Reply · Report Post