amsterdam.blog.nl · @amsterdamblognl
5th Dec 2011 from Twitlonger
Ik ben deze Sinterklaasperiode veel te lang bezig geweest met deze verschrikkelijke rot discussie.
Toch kan ik er niet omheen. Het is niet anders. (Dit staat ook los van Amsterdam.blog)
Door er een keer vanuit een soort journalistieke blik naar te kijken ben ik een redelijk confronterende strijd met mezelf (met niets of niemand anders) aangegaan. Als het je interesseert kun je mijn alleralleraller laatste conclusie hieronder lezen (let op 1000 woorden, kan de gezondheid ernstige schade toebrengen)Komt ie:
Titel: Erik van Muiswinkel hoeft volgend jaar niet automatisch naar dat zwarte potje te grijpen
De rol van zwarte schmink in het sinterklaasfeest heeft mij 37 jaar lang nou typisch zo een waar-gaat-het-nou-helemaal-over discussie geleken. Door een poging de zeurpieten eens te lijf te gaan, kom ik tot een zeer verrassende conclusie. In een potje schmink schuilt kennelijk een zeer pijnlijke nationale blinde vlek. Naïef om het zo laat in mijn leven te ontdekken misschien. Toch onderstreept ook die constatering een hardnekkigheid in mij en mijn cultuur.
Daar gaan we
Mijn poging is niets anders dan aantonen dat pepernoten, cadeautjes, snoepgoed, surprises, spottende rijmgedichten en het geloof in fantasiefiguren prima zonder een potje schmink zouden kunnen. Na de aankomst van de Sint in november in het eerste zwartgeverfde gezichtloze jaar, zou iedereen dat goedje direct vergeten zijn. Ook dan verdient het nog een eervolle vermelding op een Unesco lijst.
Dat een breed gedragen traditie de rede de kop in kan drukken, heb ik in het verleden vaker gelezen en gehoord. Toch blijkt het nooit eerder echt tot me zijn doorgedrongen. Ik onderneem een poging om mijn ontdekkingen te delen.
Kinderen vallen buiten de discussie
Dat de kinderziel gebruiken om deze discussie te vloeren onzinnig is, dat heb ik altijd al makkelijk kunnen weerleggen. Een kind accepteert de cultuur om hem heen natuurlijk direct. Daar hoeven cadeaus en snoepgoed niet voor aan te pas te komen. Een te beredenerende blik werpen op onze complexe samenleving , dat kun je nou eenmaal pas op latere leeftijd doen. De kleur van een fantasiefiguur is gelukkig voor kinderen geen enkel punt. Vanuit dat besef, zullen zij een andere kleur dan die van de huidige Piet direct accepteren.
Huidskleur idem dito
De grootste ontdekking voor mij is dat ook je huidskleur nooit een belemmering kan zijn als je heel eerlijk, dus compleet rationeel, naar de discussie kijkt.
Uit naam van religie, ras en nationale grenzen zijn ontelbaar veel gruwelijkheden ontstaan. Dat ontkennen is zinloos. Omdat ik een West-Europese blanke man ben, verbinden vrij weinig mensen mijn verschijning met slachtofferschap. Ook zullen veel mensen beamen dat diezelfde verschijning mijn uiterlijk juist in de onderdrukkende hoek van de geschiedenis plaatst.
Daar kan ik persoonlijk niets aan doen, net zo min als dat een uiterlijk uit de onderdrukte hoek niets aan het leed van hun voorvaders doen kan. Ook zij waren er niet bij.
Toch is het logischer dat mijn uiterlijk tot verwijten kan leiden. Net zoals een Afrikaans uiterlijk kan leiden tot politiek correct medelijden.
Het grote verschil is dat voor schuld veel meer rationele verklaringen te vinden zijn. Iemand pijn doen vraagt actie, pijn ontvangen is enkel een reactie daarop. Overheersende partijen kunnen hun macht dus misbruiken door handelingen. Mishandelt worden is een ander verhaal. Dat onderga je alleen.
Medelijden hebben met een slachtoffer, waarvan je weet dat iets in je oorsprong er mee te maken heeft, is schijnheilig te noemen. Met ratio is dat te ontkrachten. Als je al wist van mijn mishandeling, waarom heb je dan niks gedaan? Het nooit hebben geweten is voor een dader een fijnere rol. Dan hoef je helemaal geen verantwoording te dragen.
Op internet forums over het racistische element van Zwarte Piet zie je dan ook dat het vrij eenvoudig is om argumenten van Zwarte Piet-voorstanders met ratio heel eenvoudig onderuit te halen. Een argument dat het nou eenmaal bij onze cultuur hoort is vanuit de schuld en medelijden optiek onzinnig. Tenzij je bedoelt dat onderdrukken bij onze cultuur hoort en ik vermoed niet dat veel mensen dat doen. De traditie blijkt sterker dan ratio. Het roept sterke emoties op.
Om te erkennen dat je iemand kwetst moet je je persoonlijke betrokkenheid accepteren en dat doet pijn. Wij hebben onszelf, onbewust, een blinde vlek aangepraat. Of zou echt niemand meer iets over ons slavernij verleden weten. Dat weiger ik te geloven. Ik geef toe dat ons onderwijs erover een stuk eerlijker kan, maar er wordt in ieder geval wel over verteld. Dat we uit die tijd echter meer van de positieve kanten van onze ontluikende welvaart leren, heeft exact dezelfde achtergrond als die van de obsessie met zwarte schmink. Fenomenen die elkaar dus alleen maar versterken. Eerlijker geschiedenisonderwijs zou dus naast meer eerlijke discussie de schmink vewijdering kunnen versnellen.
Angelsaksische culturen
Het is interessant om Zwarte Piet met het Amerikaanse fenomeen Blackface te vergelijken. Een theaterparodie van slaven uit grofweg dezelfde tijd dat onze knecht zijn intrede deed in ons winters feest. De gelijkenissen tussen de twee is zeer opvallend. Blackface is echter al in lang vervlogen tijden verbannen. Net als de Britse teddybeer in slavenvorm Golliwogg.
Een populaire argument dat ik van zwarte schmink fetisjisten meerdere malen heb gehoord om de overeenkomst te verleggen komt neer op een bagatellisering van de Nederlandse rol in het verleden. Afstand maakt ontkenning ook makkelijker, we hebben het niet gezien, dus het lijkt bijna of het ook niet is gebeurd. Rassenrellen in de Verenigde Staten hebben er onder andere voor gezorgd dat ontkenning onmogelijk is.
Strijders tegen Zwarte Piet hoeven aanvankelijk weinig emotie te tonen om hun sterke punten te maken. Die worden alleen door een muur van emotionele ontkenning schijnbaar weerlegt. Hierdoor onstaat dan wel frustraties, wat tot een ophoping van zeer zinloze scheldpartijen leidt. De enige sleutel is oprecht naar elkaar luisteren en ik denk dat het slot al meer in de buurt komt. De ijzersterke argumenten doen het schoorstenenverhaal naar mijn mening al wat wankelen.
Rockchick Anouk laat bijvoorbeeld via Facebook weten voor afschaffing van zwarte schmink te zijn. Het klinkt miniem, maar in deze tijd is de macht van roem nou eenmaal enorm. Daarnaast lijken we door de krimpende wereld beter naar het buitenland te zijn gaan luisteren. Op Schiphol zul je geen pieten zien. Een Londens filiaal van de Hema vertegenwoordigt onze traditie met Blanke Pieten met ‘echt’ schoorsteenroet. In Canada blijkt er ook naar de weerstand te zijn geluisterd van mensen die van een cultureel afstandje naar het fenomeen hebben gekeken. Het argument dat je in Nederland geboren moet zijn om Zwarte Piet te begrijpen lijkt kracht te verliezen. Dat het tegengestelde waar is, dat afstand creëren juist noodzakelijk is, wordt in kleine stapjes almaar luider gehoord. Ook dringt door dat we ons land van gedogen, met dit als racistisch ontvangen fenomeen een beetje te kijk zetten.
Pas als dit nog iets breder gedragen wordt door de publieke opinie kunnen we ons ook af gaan vragen waarom het Verzetsmuseum geen Collaborateursmuseum heet.
Ook eens in juni met elkaar praten over zwarte schmink zou een extra stap kunnen zijn. Dan kan hoofdpiet Erik van Muiswinkel tijdens het omkleden dat potje ontlopen.